Kodeks Cywilny przewiduje możliwość odwołania darowizny w szczególnych przypadkach opisanych w następujących przepisach:
Art. 896. [Odwołanie darowizny niewykonanej]
Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
Art. 897. [Niedostatek darczyńcy]
Jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.
Art. 898. [Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności]
Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.
Odwołanie Darowizny – kiedy i jak jest możliwe?
Darowizna, czyli nieodpłatne przekazanie własności, jest popularnym sposobem wspierania bliskich lub organizacji. Bywają jednak sytuacje, w których darczyńca może rozważać jej odwołanie. Przepisy prawne w Polsce określają dokładnie, kiedy i w jakich okolicznościach darowizna może zostać cofnięta. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje na ten temat, oparte o Kodeks cywilny.
Przesłanki Prawne do Odwołania Darowizny
Odwołanie darowizny niewykonanej (Art. 896 Kodeksu cywilnego)
Przepis ten daje darczyńcy możliwość cofnięcia darowizny, jeśli ta jeszcze nie została wykonana, a jego sytuacja finansowa uległa znacznemu pogorszeniu. Zgodnie z artykułem 896 Kodeksu cywilnego, darczyńca może odwołać darowiznę, gdyby jej realizacja wpłynęła negatywnie na jego możliwości finansowe. Oznacza to, że:
– Jeśli wykonanie darowizny zagraża jego utrzymaniu na poziomie odpowiadającym jego usprawiedliwionym potrzebom,
– Lub jeśli naraża go na niemożność wypełnienia ustawowych obowiązków alimentacyjnych, może odwołać darowiznę przed jej realizacją.
Ta regulacja chroni darczyńcę przed koniecznością realizacji darowizny, gdy okoliczności, w jakich ją zadeklarował, zmieniły się na tyle, że darowizna mogłaby wpłynąć na jego podstawowe bezpieczeństwo finansowe.
Obowiązek obdarowanego w przypadku niedostatku darczyńcy (Art. 897 Kodeksu cywilnego)
Czasem zdarza się, że darczyńca, po wykonaniu darowizny, popada w trudną sytuację finansową. W takich przypadkach prawo zobowiązuje obdarowanego do wsparcia darczyńcy, o ile ten popadł w niedostatek. Artykuł 897 Kodeksu cywilnego stanowi, że:
– Obdarowany musi zapewnić darczyńcy środki, które są mu niezbędne do utrzymania się na poziomie odpowiadającym jego usprawiedliwionym potrzebom lub do spełnienia jego obowiązków alimentacyjnych.
– Jeśli obdarowany nie chce tego robić na bieżąco, może zwrócić darczyńcy wartość swojego wzbogacenia, zwalniając się w ten sposób z obowiązku dostarczania środków finansowych.
Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności (Art. 898 Kodeksu cywilnego)
Jest to jedna z częstszych przyczyn odwoływania darowizn po ich wykonaniu. Zgodnie z przepisem 898 Kodeksu cywilnego, darczyńca może odwołać darowiznę, jeśli obdarowany wykazał się wobec niego **rażącą niewdzięcznością**. W praktyce za rażącą niewdzięczność uznaje się takie zachowania, które łamią zasady dobrego współżycia i okazują brak szacunku lub wrogość wobec darczyńcy.
Do przykładowych przesłanek rażącej niewdzięczności można zaliczyć:
– Przemoc fizyczną lub psychiczną wobec darczyńcy,
– Celowe narażenie darczyńcy na straty finansowe lub moralne,
– Oczernianie lub publiczne poniżanie darczyńcy.
Warto podkreślić, że odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności wymaga udokumentowania takich zachowań obdarowanego, co często wiąże się z koniecznością wszczęcia sprawy sądowej.
Jak Odwołać Darowiznę? Praktyczne Kroki
Aby darczyńca mógł skutecznie odwołać darowiznę, musi przede wszystkim:
– Poinformować obdarowanego o decyzji odwołania darowizny – najlepiej w formie pisemnej, aby uniknąć późniejszych niejasności.
– Jeśli odwołanie darowizny dotyczy rażącej niewdzięczności, darczyńca może potrzebować wsparcia prawnego w zakresie udokumentowania niewdzięcznego zachowania obdarowanego.
Jeżeli obdarowany nie zgadza się z decyzją darczyńcy i odmawia zwrotu darowizny, sprawa może trafić do sądu. Wówczas darczyńca będzie musiał przedstawić dowody, które przemawiają za zasadnością odwołania darowizny.
Podsumowanie
Odwołanie darowizny nie jest łatwą decyzją i może wymagać podjęcia kroków prawnych. W zależności od sytuacji darczyńcy i obdarowanego, Kodeks cywilny przewiduje możliwość odwołania darowizny z trzech głównych powodów: zmiany sytuacji finansowej darczyńcy, konieczności wsparcia w razie niedostatku oraz rażącej niewdzięczności obdarowanego. Przestrzeganie tych przepisów pozwala chronić interesy darczyńcy i zapewnia ramy prawne, w których może on skutecznie dochodzić swoich praw.
Odwołanie darowizny jest zatem możliwe, ale wiąże się z koniecznością spełnienia konkretnych przesłanek. Warto również zasięgnąć porady prawnej, aby upewnić się, że procedura będzie przeprowadzona zgodnie z przepisami, a interesy darczyńcy zostaną skutecznie zabezpieczone.